Bel ve Bacak Ağrısı

Sırt ve Bel Ağrısı

Boyun ve beldeki omurga ağrıları sık görülmektedir. Kas gerginliği bu bel ağrılarına en sık sebep olan etkendir. Torakal spinal alan da omurga ağrılarının görüldüğü bir yerdir ancak çok daha stabil bir alan olduğundan lomber ve servikale kıyasla az sıklıkta görülür.

Lomber ve servikal omurgalar ağrılık taşıyıcı ve spinal hareketlere (fleksiyon,rotasyon, ekstenasiyon,lateral fleksiyon) olan katılma oranlarının yüksekliğinden ötürü travmaya ve gerilmeye yatkındırlar. Lomber kas fiberleri aşırı gerilmeye, tendonların garilmesine sekonder olarak ve torsiyona bağlı olarak hasar görebilir. Bunlar kasların akut travmasına ya da uzun zamanlı çok kullanılmasına bağlı gelişebilir.

Lomber omurgalar ve kasları hasar gördüğünde yumuşak doku inflamasyonu bunu takip eder. Kas spasmları ve ağrı buna bağlı oluşur. Kliniği ağrılı ve hareket sınırlayıcı olsa da çok az vakada nöroşirürjikal girişime ihtiyaç duyulur. Cerrahi girişimi düşündürecek omurga ağrılarına sebep olabilecek ciddi patolojiler genellikle kol, bacak ve göğüs kafesine yayılan ağrı tipinde klinik verebilirler.

Omurgayı destekleyen 3 tip kas grubu:

1. Ekstansörler: Sırt ,bel kasları ve gluteal kaslar
2. Fleksörler: Abdominal kaslar ve ilipsoas
3. Oblik kaslar abdomen duvarı yan grup kasları

Semptomlar

Cerrahi girişim gerektirmeyen omurga ağrısı genelde santralize, paraspinal yumuşak dokuya kadar yayılan ağrı paternini izlerken cerrrahi opsiyonu düşündürecek olanlar ekstremite ve göğüs duvarına yayılma ve günler veya haftalar içinde tamamlanması beklenen medikal semptomatik tedavilere yanıt vermeme eğilimindedirler.Diğer semptomlar:

• Belde tutukluk, hareket kısıtlanması
• Normal postürü koruyamama ( ağrıya ve tutukluğa bağlı)
• Hareketle tetiklenen ya da istirahatte olan kas spasmları
• 10-14 gün pesiste olan ağrı
• Parmak ucunda yürüme ya da topukta yürüme gibi motor defisitler

Tanısal Testler

Tanısal testler 2 hafta üzeri persiste olan ve spontan gerileme olmayan ağrılarda ya da eklenen nörolojik semptom ve bulgular üzerine tercih edilir.

X-ray: Radyasyon kullanılarak elde edilen omurganın tek poz halinde görüntülemesini oluşturan yöntemdir. Omurga yapılanmasını ve eklem sınırlarını gösterir. Ağrıya sebep olabilcek enfeksiyon, omurga yapısal bozuklukları, tümör ve kırıklar hakkında bilgi verir.

Manyetik Resonans Görüntüleme( MRG): 3 boyutlu görüntüleme yapabilen, omurgayı, spinal kordu, sinir köklerini gösterebilen görüntüleme yöntemidir. Bu alanların genişlemesi, dejenerasyonu, kitle etkisi, enfeksiyon ve akut kırıklar hakkında bilgi verebilir.

BT : 3 boyutlu yapılandırma kullanılmasıyla kemik yapılar hakkında en ayrıntılı bilgi veren ve yumuşak doku ve sinir köklerini de gösterebilen görüntüleme yöntemidir.

EMG ve NCV (sinir ileti hızı): Lezyonun lokalizasyonuna yardımcı olan nörofizyolojik testlerdir.

Tedavi

Cerrahisiz Tedavi

Kas gerilimi, spasmı, travması ve disk herniyasyonuna bağlı ağrılar azaltılmış aktivite, yatak istirahati ile 1-3 gün arası kısa periyotluk cerrahisiz tedavi yöntemiyle tedavi edilebilir.

Bu süreçten kısa sürede yanıt alınması gerekmektedir. Kas atrofisi, tutukluk artışı ve ağrı artışı gelişebilir. NSAİ ilaçlar bu süreçte az ve orta şiddetli ağrılı hastaların tedavisine eklenir. Şiddetli ağrı tarifleyen hastalarda ise kas gevşeticiler ve narkotik ilaçlar tedaviye eklenebilir.

Doktorunuz fizik tedavi önerebilir. Fizyoterapist doktorun teşhisi üzerinden ayrıntılı muayene yapar. Tedaviye yönelik egzersizler pelvik traksiyon, masaj, sıcak ve soğuk uygulama terapisi, ultrason, elektrik kas uyarımı ve germe-ısınma egzersizlerini kapsayabilir.

Süreç Seyri

%90 dan fazla hasta lomber bel ağrısı problemine 1 ay içerisinde kür yanıtı verir. Sıcak ve soğuk uygulama terapisi akut bel ağrısı nüksleri için NSAİ ilaçlarla beraber evde uygulama alternatifi olarak sunulur.Ancak bel ağrısına sebep olan etkenleri ortadan kaldırmaya yönelik yapılacak hayat tarzı değişikleri yapılmazsa süreç kronikleşip süreklilik arz eden ağrılara dönüşebilir.

Yardımcı Korunma Önerileri

• Mekik çekme ve karın kaslarını güçlendirme egzersizleri omurga stabilitesini korumaya katkı sağlar. Yüzme, bisiklete binme ve tempolu yürüme sırta ekstra yük bindirmeyen aerobic egzersizlerdendir.
• Doğru ağırlık kaldırma teknikleri kullanılmalıdır. Eğer obje çok ağrısa yardım alınmalıdır.
• Oturur ve ayakta dururken uygun postür korunmalıdır.
• Sigara içmek bırakılmalıdır. Ateroskleroza (damar sertleşmesi ) , dejeneratif disk hastalıklarına, ve bel ağrısına katkısı vardır.
• Stresten uzak durulmalıdır. Kas gerginliğini arttıracaktır.
• Uygun kilonun korunması sağlanmalıdır. Fazla kilo omurgaya binen yükü arttıracaktır.

Cerrahi Tedavi

Cerrahi yaklaşım gerektirecek bel ağrılarının en sık sebebi herniye disktir. Yaşlandıkça diski oluşturan kollajen yapılar bozulmaya başlar. Disk kapsülü oluşturan ve onu yerinde tutan bağlar ise gevşer ve zayıflar. Bu aşamada hafif bir germe hareketi ya da dönme hareketi diskin fıtıklaşmasına neden olabilir.

Bazı insanlar disk hastalıklarına daha yatkın olduklarından dolayı bir çok omurga bölgesinde fıtık problem yaşayabilirler. Çalışmalar göstermiştir ki disk herniyasyonu kalıtımsal bir hastalık olmak zorunda değildir ancak genetik yatkınlık aile içi sık gözlenmesi ve çocuklara geçiş sıklığı açısından önemli yer kaplamaktadır.

Bacak Ağrısı

Bacak ağrısının sebepleri çok çeşitlidir. Direk bacağa etki eden bir travma ya da uzun süreli fazla kullanım yoksa bacağa giden periferik sinire bir hasar söz konusu olabilir ya da bacaktaki kasları zayıflatan nörolojik bir hastalık olabilir.

Periferik Nöropati

Periferal nöropati periferal sinir sisteminde zarar gelişmesinden dolayı oluşur. Semptomlar karıncalanma, uyuşukluk, batma hisleri (parestezi) olabileceği gibi kas güçsüzlüğü şeklinde de olabilir. Etkilenen bölgede normalde ağrı oluşturmayacak bir uyarıya karşı oluşan aşırı ağrı ve yanma hissi (allodini) gelişebilir. Yanma şeklinde özellikle akşamları olan ağrı gelişebilir, kas güçsüzleşmesi, kısmi felç ve organ işlev bozuklukları görülebilir.

Sebepler: Periferik nöropati yapan sık etkenler arasında yaralanma, travma, bölgeye düzenli ve sık stress uygulanması, metabolik veya endokrin hastalıklar, otoimmün hastalıklar ve enfeksiyonlar yer almaktadır. Diyabetik nöropatide (en sık nöropati sebeplerinden biridir) sinir hasarı aşağıdan yukarıya doğru yükselici şekilde gelişir. Merkezi sinir sisteminden en uzak seyirli olan sinirler en sık etkilenir. Başta ayaklarda simetrik uyuşukluk ve yanma hissi ile başlar, ardından bacaklara yayılır. İlerleyen dönemlerde el parmakları, eller ve kollara da yayılım göstterebilir.

Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz bacak sendromu bacaklardaki rahatsızlık yaratan ve bacakları hareket ettirme ihtiyacı doğuran nörolojik bir hastalıktır. Hasta bacaklarını hareket ettirerek rahatsız edici hissi azaltır. Bacaklardaki his rahatsızlık hissinden ağrılıya kadar değişmektedir.

Tedavi seçeneği var mı? Semptomları hafif ve orta seyirli olan hastalarda klinisyenler semptomları gidermek için hayat tarzı değişiklikleri ve aktivite önerilerinde bulunurlar. Tütün ürünü, alkol ve kafein kullanımının azaltılması fayda sağlayabilir. Eksik mineral ve vitaminlerin replasmanı ( demir, folat;magnesium) fayda sağlamaktadır. Sıcak banyo, bacaklara masaj, sıcak veya soğuk uygulama terapisi bazı hastalarda olumlu yanıt vermektedir. Klinisyenler HBS için dopaminerjik etkili ilaçlar, benzodiazepinler (merkezi sinir sistemi depresanları), opioidler ve antikonvülsan ilaçları önerebilmektedir. Ropinirol, pramimeksol, gabapentin, enakarbil ve rotigotin FDA tarafından orta ve şiddetli HBS için onaylanmış ilaçlardır. Relaksasyon Pedi, rahatsızlığın olduğu bölgeye yarım saat uygulanan ve 30 dakika ardın vibrasyon etkisi duran terapi, FDA tarafından onaylı diğer bir yöntemdir.

Seyir nasıldır? HBS genellikle hayat boyu devam eden kronik bir hastalıklıktır ve küratif bir tedavisi yoktur. Yaşla beraber semptomlar şiddetlenme eğilimindedir ancak günümüz tedavileri asemptomatik aralığı uzatmış, şikayetleri azaltmış ve uyku kalitesinin arttırabilmiştir. Bazı hastalarda günler bazı hastlarda haftalar ve aylar süren asemptomatik aralıklar olmakla beraber hastalık tekrar ortaya çıkma eğilimindedir.